Karkonosze (czes. Krkonośe) należące do Sudetów Zachodnich są najwyższą częścią całych Sudetów, a także Masywu Czeskiego. Od wieków stanowią granicę między Śląskiem a Czechami (po drugiej wojnie światowej Głównym (Śląskim) Grzbietem wytyczono granicę polsko-czeską). Z ogólnej powierzchni Karkonoszy, wynoszącej 650 km2, w granicach polski znajduje się niespełna 1/3, tj. 185 km2. Szerokość pasma wynosi maksymalnie 20 km, a długość 36 km. Grzbiet Główny przedzielony jest Przełęczą Karkonoską (1198 m n.p.m.) na wyższą część wschodnią, z kulminacją Śnieżki (1602 m n.p.m.), najwyższego szczytu w Karkonoszach) i Smogornią (1489 m n.p.m.), oraz niższą część zachodnią z Wielkim Szyszakiem (1509 m n.p.m.) i Szrenicą (1362 m n.p.m.).

Karkonosze na zachodzie sięgają do Przełęczy Szklarskiej (886 m n.p.m.) i graniczą z Górami Izerskimi. Na wschodzie ich zasięg wyznaczają przełęcze: Kowarska (727 m n.p.m.), za którą ciągną się Rudawy Janowickie, i Lubawska (516 m n.p.m.), za którą rozpoczynają się Góry Krucze. Od północy przechodzą w Pogórze Karkonoskie (oddzielone obniżeniem Padołu Śródgórskiego) i sąsiadują wyraźną krawędzią morfologiczną na linii uskoku tektonicznego (Piechowice-Sobieszów-Sosnówka Dolna-Kowary) z Kotliną Jeleniogórską, natomiast na południu granica jest mniej wyraźna i umownie poprowadzona wśród wzniesień Podgórza Karkonoskiego (Jilemnice-Vrchlabi-Mlade Buky).

Nazwy Krkonoss, Krkonossy pochodzą ze źródeł XVI-wiecznych, ale ich etymologia nie jest ostatecznie wyjaśniona. Jedna z koncepcji łączy je z polskim karcz, czeskim krć – oznaczającymi pień drzewa; coś ogromnego. Wiązałoby się to z nazwami tych gór: łacińskią Montes Gigantei i niemiecką Riesengebirge, co w obu wypadkach znaczy Góry Olbrzymie. Inna koncepcja wywodzi nazwę gór od nazwy osobowej Karkonos (mający nos jak pień, synonim polskiego Krzywonosa) i określa obszar należący do człowieka o takim przezwisku.